Το enikos.gr καθημερινά, μετά τις ανακοινώσεις του ΕΟΔΥ για τον κορονοϊό παρουσιάζει την ποσοτική ανάλυση των επιδημιολογικών δεδομένων, σε συνεργασία με την ομάδα του Δημοσθένη Σαρηγιάννη, διευθυντή του Εργαστηρίου Περιβαλλοντικής Μηχανικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και διευθυντή της Ερευνητικής Ομάδας HERACLES για το Εκθεσίωμα και την Ανθρώπινη Υγεία του Κέντρου Διεπιστημονικής Έρευνας και Καινοτομίας του ΑΠΘ.
Ακολουθεί η ανάλυση του καθηγητή Δημοσθένη Σαρηγιάννη και του Δρ. Σπύρου Καρακίτσιου για την εξέλιξη της πανδημίας στη χώρα μας:
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ, ο αριθμός κρουσμάτων της Δευτέρας ανέρχεται στα 1317 νέα κρούσματα, με τα αποτελέσματα να συνάδουν με τις προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE (n=1362). Ο αριθμός των τεστ που πραγματοποιήθηκαν ήταν 22373 και σε συνδυασμό με τον αριθμό των κρουσμάτων, ο δείκτης θετικότητας διαμορφώθηκε στο 5,9%. Η πραγματοποίηση αριθμού τεστ σε επίπεδα άνω των 50.000 την ημέρα (όπως και πραγματοποιείται τις τελευταίες ημέρες), συντελεί στο να εξάγουμε πιο ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με την πορεία της πανδημίας, αλλά και να εντοπίζονται περισσότεροι ασυμπτωματικοί και προσυμπτωματικοί, συντελώντας στον περιορισμό της πανδημίας. Γενικά όμως θα πρέπει να αυξηθεί κι άλλο ο αριθμός των τεστ ανίχνευσης του SARS-CoV-2 χρησιμοποιώντας τα rapid test και τα fast test για να καταπολεμηθεί η δυναμική αύξησης της διασποράς στις περιοχές όπου μια τέτοια αύξηση διαφαίνεται από τα μέχρι τώρα δεδομένα και την υπολογιστική πλατφόρμα CORE.
Ο αριθμός ημερήσιων θανάτων (80) είναι αυξημένος σε σχέση με την Κυριακή (57) και όπως είχαμε προβλέψει από την προηγούμενη εβδομάδα, ο κυλιόμενος εβδομαδιαίος μέσος όρος που τη Δευτέρα είναι 78, αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνεται μέχρι τα τέλη της επόμενης εβδομάδας, δεδομένου ότι μόλις τώρα έχει ξεκινήσει η ήπια αποκλιμάκωση του αριθμού των διασωληνωμένων, και παρά τη διαφαινόμενη μέχρι τώρα ελαφρά πτωτική πορεία του αριθμού των κρουσμάτων.
Σχήμα 1. Αριθμός κρουσμάτων σε κρίσιμη κατάσταση (ΜΕΘ) σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ και τις προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE.
Σχήμα 2. Αριθμός κρουσμάτων σε σοβαρή κατάσταση (νοσηλευόμενοι σε απλές κλίνες) σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ και τις προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE.
Σχήμα 3. Αριθμός θανάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ και τις προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE.
Η πορεία της μέσης εβδομαδιαίας τιμής των κρουσμάτων, καθώς και του κυλιόμενου μέσου όρου 7 ημερών του αριθμού των κρουσμάτων ανά 100.000 πληθυσμού, όπως έχουν καταγραφεί από τον ΕΟΔΥ και η αναμενόμενη πορεία τους όπως προδιαγράφεται από την υπολογιστική πλατφόρμα CORE για την Ελληνική επικράτεια μέχρι το Πάσχα, αποτυπώνονται στο Σχήμα 4. Αναμένεται μια αρχική σταθεροποίηση σε υψηλό αριθμό κρουσμάτων μέχρι το τέλος του μήνα και έπειτα μια μικρή αύξηση με κορύφωση στις 8 Απριλίου. Μετά από αυτήν την ημερομηνία και ανάλογα με τα μέτρα που θα έχουμε εφαρμόσει θα μπορούμε να δούμε σταδιακή αποκλιμάκωση της πανδημίας πανελλαδικά. Αξίζει να σημειωθεί, ότι αυτή η προβλεπόμενη πορεία, που αφορά τόσο τα κρούσματα, όσο και τις ΜΕΘ και τους θανάτους, βασίζεται στις ακόλουθες παραδοχές:
- 200.000 self-test πραγματοποιούνται ημερησίως, και οι φορείς που εντοπίζονται θετικοί και θα επιβεβαιώνονται και με τεστ του ΕΟΔΥ, θα εισέρχονται σε καραντίνα 14 ημερών και θα ακολουθεί ιχνηλάτηση των επαφών τους. Σε αυτή τη βάση πιστεύουμε να γίνεται κατανοητή η σημασία του μέτρου, αφού θα συντελεί αποφασιστικά στη διακοπή αλυσίδων μετάδοσης από ασυμπτωματικούς και προσυμπτωματικούς που χωρίς να έχουν αντιληφθεί ότι είναι φορείς, θα μετέδιδαν τον ιό. Επίσης πρέπει να γίνει κατανοητό ότι τα self-test αυτή τη στιγμή και μέχρι να επιτευχθεί η πολυπόθητη ανοσία μέσω των εμβολιασμών, είναι το αποτελεσματικότερο μέτρο για την ταχύτερη και όσο το δυνατόν επιστροφή στην κανονικότητα, με παράλληλο περιορισμό της διασποράς και αποκλιμάκωση της πανδημίας.
- Τα ανοίγματα δραστηριοτήτων που έχουν ξεκινήσει από τις 5 Απριλίου, θα πραγματοποιούνται με τους προγραμματισμένους όρους προφύλαξης και ταυτόχρονα δε θα παρατηρηθούν εικόνες αδικαιολόγητης συρροής. Χρειάζεται λοιπόν προσοχή, υπευθυνότητα και σύνεση ώστε να τηρηθούν οι παραπάνω όροι.
- Ο ρυθμός εμβολιασμών θα συνεχίσει να αυξάνεται και θα φθάσει τις περίπου 72.000 ημερησίως στις 15 Απριλίου
Με δεδομένη την αβεβαιότητα που αφορά κυρίως τις δύο πρώτες παραδοχές, οι προβλέψεις μας θα επαναεπικαιροποιούνται εάν παρατηρήσουμε αποκλίσεις που δε θα επιβεβαιώνουν την αναμενόμενη πτωτική πορεία.
Όπως φαίνεται από το διάγραμμα, από τις 8 Ιανουαρίου έχουμε μια αύξηση κρουσμάτων μέχρι τις 11 Ιανουαρίου η οποία οφείλεται στη μείωση της περιστολής που σημειώθηκε στις γιορτές. Από τις 11 μέχρι τις 18 Ιανουαρίου προβλεπόταν μια μείωση κρουσμάτων λόγω της εφαρμογής του lockdown και η οποία όντως παρατηρήθηκε. Εντούτοις, όπως είχαμε προβλέψει, από τις 23 Ιανουαρίου και έπειτα διαφαίνεται αύξηση στον κυλιόμενο μέσο όρο των κρουσμάτων, η οποία έγινε ιδιαίτερα έντονη μετά τις 17/2, η οποία και συνεχίζεται μέχρι τώρα. Λόγω της ισχυρής παρουσία των μεταλλαγμένων στελεχών, πιστεύουμε ότι για να επιτευχθεί κάμψη της επιδημικής καμπύλης, θα πρέπει να γίνει αυστηρή εφαρμογή των μέτρων, έτσι ώστε σε συνδυασμό με την επικρατούσα μετεωρολογία να επέλθει επιβράδυνση της ανόδου ή και σταθεροποίηση των κρουσμάτων προς το τέλος του μήνα. Πάντως για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε σε σταδιακή άρση των περιοριστικών μέτρων για οικονομικές, εκπαιδευτικές και πολιτιστικές/αθλητικές δραστηριότητες, θα πρέπει να δημιουργήσουμε την κατάλληλη υποδομή ώστε να μπορέσουμε να αναχαιτίσουμε την υπερμετάδοση των μεταλλαγμένων στελεχών εκεί όπου συμβαίνει κατά το μάλλον, δηλαδή στους τόπους εργασίας και τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Στα συμπεράσματα προτείνονται σχετικές λύσεις.
Σχήμα 4. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Ελληνική επικράτεια
Στις επιμέρους περιοχές με υψηλό υγειονομικό κίνδυνο, παρατηρείται χαμηλότερος αριθμός κρουσμάτων στη Θεσσαλονίκη με 161 κρούσματα της Δευτέρας (207 κρούσματα την Κυριακή), όπως και στην Αττική με 609 κρούσματα (676 την Κυριακή), λόγω του χαμηλότερου αριθμού τεστ ανίχνευσης που πραγματοποιήθηκε σε σχέση με την Κυριακή. Επίσης τονίζουμε ξανά την ανάγκη να γίνεται γνωστός από τον ΕΟΔΥ ο αριθμός των τεστ ανίχνευσης που πραγματοποιούνται ανά περιφερειακή ενότητα (ή τουλάχιστον στην Αττική και στη Θεσσαλονίκη). Με αυτά τα δεδομένα, η Αθήνα πλέον αντιπροσωπεύει περίπου το 46% των κρουσμάτων, αλλά πλέον, εμφανίζει περισσότερο από τα τριπλάσια κρούσματα από τη Θεσσαλονίκη. Γι’ αυτό, συνεχίζουμε να εφιστούμε την προσοχή μας στην Αττική (Σχήμα 5), για την οποία είχε επισημανθεί ο κίνδυνος από τις 29 Νοεμβρίου. Δυστυχώς, διαφαίνεται ότι η πτώση δεν είναι η αναμενόμενη αρχικά με βάση το σκληρό lockdown που εφαρμόσθηκε (η απόδοση του lockdown είναι μειωμένη κατά 25% σε σχέση με το lockdown του Απριλίου 2020), σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η διασπορά του μεταλλαγμένου στελέχους B.1.1.7. του SARS-CoV-2 στον πληθυσμό της Αττικής, είναι ιδιαίτερα υψηλή και πρόσφατα ανιχνεύθηκαν και 2 νέες μεταλλάξεις με αυξημένη μεταδοτικότητα. Στη βάση των αναθεωρημένων προβλέψεων, και με δεδομένες τόσο τη μειωμένη απόδοση του lockdown, όσο και την αυξημένη διασπορά των μεταλλαγμένων στελεχών που αυξάνουν τη μεταδοτικότητα, δεν διαφαίνεται άμεση αποκλιμάκωση της πανδημίας στην Αττική (παρά την μείωση του ρυθμού αύξησης των κρουσμάτων ή τις ελαφρά σταθεροποιητικές τάσεις που αναμένουμε να επικρατήσουν την ερχόμενη εβδομάδα), εάν δεν γίνει πιο συνεπής εφαρμογή των μέτρων που είναι σε ισχύ. Η πορεία των κρουσμάτων σε κρίσιμη κατάσταση (διασωληνωμένοι σε ΜΕΘ) στην Αθήνα, παρουσιάζονται στο Σχήμα 8.
Σχήμα 5. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Αττική
Σχήμα 6. Αριθμός κρουσμάτων σε κρίσιμη κατάσταση (ΜΕΘ) σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ και τις προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE στην Αθήνα
Η πορεία της διασποράς στη Θεσσαλονίκη (Σχήμα 7), αν και στις αρχές Μαρτίου ακολουθούσε τη σχετικά ήπια αύξηση που αναμέναμε, με τα δεδομένα των 395 νέων κρουσμάτων στις 9/3, των 394 στις 17/3 των 535 στις 30/3 μας έχουν οδηγήσει σε αναθεώρηση των προβλέψεων λόγω της επίσης μεγαλύτερη παρουσίας των μεταλλαγμένων στελεχών. Σύμφωνα με τις αναθεωρημένες εκτιμήσεις, αναμένεται να δούμε μια αρχικά αργή αποκλιμάκωση των κρουσμάτων, τουλάχιστον από αυτήν την εβδομάδα. Η πορεία των κρουσμάτων σε κρίσιμη κατάσταση (διασωληνωμένοι σε ΜΕΘ) στη Θεσσαλονίκη, παρουσιάζονται στο Σχήμα 8.
Σχήμα 7. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Θεσσαλονίκη
Σχήμα 8. Αριθμός κρουσμάτων σε κρίσιμη κατάσταση (ΜΕΘ) σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ και τις προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE στη Θεσσαλονίκη
Όσον αφορά στη Θεσσαλία, χαμηλότερος αριθμός κρουσμάτων σε σχέση με την Κυριακή (37 κρούσματα) παρατηρήθηκε στη Λάρισα με 31 κρούσματα τη Δευτέρα (Σχήμα 9). Η πορεία της καμπύλης διασποράς του ιού είναι σταθεροποιημένη στα περίπου 80 κρούσματα από τις αρχές Μαρτίου με συνεχείς διακυμάνσεις και ακολουθεί την προβλεπόμενη πορεία του μοντέλου, σύμφωνα με την οποία, θα αρχίσει ήπια αποκλιμάκωση στις επόμενες 1-2 μέρες. Στην Καρδίτσα έχουμε μειωμένο αριθμό κρουσμάτων σε σχέση με την Κυριακή με 3 κρούσματα τη Δευτέρα (Σχήμα 11), αλλά πλέον βρίσκεται σε καθοδική τροχιά, και έχει επιστρέψει στο όριο της κόκκινη περιοχής. Αντίθετα στη Μαγνησία με 12 κρούσματα (Σχήμα 10) παρατηρείται αύξηση σε σχέση με την Κυριακή και συνεχίζει ανοδική τάση η οποία συγκλίνει με την προβλεπόμενη, ενώ η περιοχή έχει γίνει κόκκινη ήδη από την προηγούμενη εβδομάδα. Στα Τρίκαλα με 18 κρούσματα τη Δευτέρα (Σχήμα 12) παρατηρείται αύξηση σε σχέση με την Κυριακή, και η συνολική πορεία συνεχίζει να παραμένει ελαφρά ανοδική, οπότε τα Τρίκαλα βρίσκονται πλέον στο όριο της κόκκινης περιοχής, όπως είχαμε προβλέψει.
Σχήμα 9. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Λάρισα
Σχήμα 10. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Μαγνησία
Σχήμα 11. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Καρδίτσα
Σχήμα 12. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στα Τρίκαλα
Στην Αχαΐα, παρουσιάζεται αύξηση σε σχέση με την Κυριακή με 41 κρούσματα τη Δευτέρα (Σχήμα 13). Με τα δεδομένα των τελευταίων ημερών, η πορεία της πανδημίας βρίσκεται σε σταθερή αποκλιμάκωση. Καθοδική εμφανίζεται η κατάσταση στη Λακωνία με 1 κρούσμα τη Δευτέρα (Σχήμα 15), στην οποία έχει αρχίσει να αποκλιμακώνεται η έντονα αυξητική τάση των τελευταίων ημερών. Αύξηση παρουσιάστηκε στην Αργολίδα με 6 κρούσματα τη Δευτέρα (Σχήμα 17) στην οποία και συνεχίζεται η τροχιά αποκλιμάκωσης, με λίγο βραδύτερο ρυθμό από τον αναμενόμενο, και η περιοχή δεν θα εξέλθει από το χαρακτηρισμό κόκκινη μέχρι το τέλος του μήνα. Στην Αρκαδία όπου τη Δευτέρα εντοπίσθηκαν 8 κρούσματα (Σχήμα 14) η ανοδική τάση των προηγουμένων ημερών, έχει περιέλθει σε πτωτική σύμφωνα με τις προβλέψεις του μοντέλου. Όσον αφορά άλλες περιοχές της Πελοποννήσου, υψηλότερος αριθμός κρουσμάτων σε σχέση με την Κυριακή εμφανίζεται στη Μεσσηνία με 6 κρούσματα τη Δευτέρα (Σχήμα 16) και στην Ηλεία, επίσης με 7 κρούσματα τη Δευτέρα (Σχήμα 18). Αυτή τη στιγμή η Ηλεία είναι από τις περιοχές που έχουν διανύσει μία πολύ έντονη ανοδική πορεία, η οποία έχει καμφθεί όπως είχαμε προβλέψει. Στην Κορινθία παρατηρείται τη Δευτέρα αύξηση σε σχέση με την Κυριακή με 13 κρούσματα (Σχήμα 19), και συνεχίζουν οι διακυμάνσεις, γι’ αυτό και η περιοχή θα παραμείνει κόκκινη για αρκετές ημέρες ακόμη και μέσα στον Απρίλιο. Υπάρχει ανάγκη αύξησης του αριθμού των τεστ ανίχνευσης στην Πελοπόννησο (ιδιαίτερα στην Αχαΐα, αλλά και σε άλλες περιοχές όπως η Κορινθία, η Αρκαδία και η Ηλεία) με σκοπό την διακοπή των αλυσίδων μετάδοσης.
Σχήμα 13. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Αχαΐα
Σχήμα 14. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Αρκαδία
Σχήμα 15. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Λακωνία
Σχήμα 16. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Μεσσηνία
Σχήμα 17. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Αργολίδα
Σχήμα 18. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Ηλεία
Σχήμα 19. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Κορινθία
Στην Αιτωλοακαρνανία (Σχήμα 20) με 16 κρούσματα τη Δευτέρα παρατηρείται αύξηση σε σχέση με την Κυριακή (15 κρούσματα) (Σχήμα 20), και ενώ έχει ήδη περάσει δύο κορυφώσεις της επιδημικής καμπύλης, διανύει μια τρίτη χαμηλότερης κορύφωσης που ακολουθεί την αναμενόμενη φάση αποκλιμάκωσης, και πλέον έχει περάσει σε συνεχή καθοδική πορεία. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε όλες τις επαρχιακές περιφερειακές ενότητες παρατηρούνται διακυμάνσεις οι οποίες ενίοτε αντιστρέφουν ταχέως την καθοδική πορεία και δυστυχώς οι φόβοι που είχαμε εκφράσει τις προηγούμενες ημέρες επιβεβαιώθηκαν, και η περιοχή την προηγούμενη εβδομάδα διάνυσε ένα μικρότερο ανοδικό κύμα, εντός της συνολικά καθοδικής πορείας. Επειδή αυτές οι διακυμάνσεις παρατηρούνται περισσότερο σε περιοχές της επαρχίας, παρά στα 2 μεγάλα αστικά κέντρα, θα είχε ενδιαφέρον εάν υπήρχαν τα στοιχεία του ημερήσιου αριθμού των τεστ τα οποία διενεργούνται ανά περιοχή, έτσι ώστε να μπορούμε να διαπιστώσουμε εάν αυτές οι διακυμάνσεις οφείλονται σε γεγονότα υπερμετάδοσης (που σχετίζονται με δραστηριότητες που δε συνάδουν με την τήρηση των μέτρων) ή με τη διακύμανση του αριθμού των τεστ ανίχνευσης σε ημερήσια βάση. Στην Εύβοια, με 19 κρούσματα τη Δευτέρα, παρατηρείται αύξηση σε σχέση με την Κυριακή (Σχήμα 21). Η συνολική πορεία της καμπύλης νέων κρουσμάτων ενώ είχε επανέλθει σε πτωτική όπως είχαμε αρχικά προβλέψει, υφίσταται διακυμάνσεις. Λόγω αυτών των διακυμάνσεων, η Εύβοια προβλέπεται να παραμείνει «κόκκινη» τουλάχιστον μέχρι τα τέλη Απριλίου. Αύξηση στον αριθμό των κρουσμάτων είχαμε στη Βοιωτία με 16 κρούσματα τη Δευτέρα (Σχήμα 22), στην οποία επίσης είχε διαμορφωθεί μια τάση σταθεροποίησης την προηγούμενη εβδομάδα, η οποία όμως ακολουθήθηκε από ανοδική τάση που άρχισε να αποκλιμακώνεται. Η εξέλιξη της πανδημίας στη Βοιωτία, σημαίνει ότι η περιφερειακή ενότητα θα παραμείνει κόκκινη μέχρι τα τέλη Απριλίου. Αυξημένος σε σχέση με την Κυριακή ήταν ο αριθμός των κρουσμάτων και στη Φθιώτιδα με 19 κρούσματα (Σχήμα 24), η οποία έχει περιέλθει σε σταθερή πορεία με μικρές διακυμάνσεις. Σταθεροποίηση του αριθμού κρουσμάτων σε σχέση με τις προηγούμενες ημέρες παρατηρήθηκε στην Ευρυτανία, καθώς τη Δευτέρα εντοπίστηκαν 3 κρούσματα (Σχήμα 25), στην οποία έχει διαμορφωθεί έντονα πτωτική τάση, η οποία και την έχει οδηγήσει στο όριο της κόκκινης περιοχής, από το οποίο αναμένουμε να διέλθει στις αμέσως επόμενες ημέρες. Αύξηση παρατηρήθηκε στην Φωκίδα με 1 κρούσμα (Σχήμα 23), με την συνολική πορεία να παραμένει πτωτική.
Σχήμα 20. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Αιτωλοακαρνανία
Σχήμα 21. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Εύβοια
Σχήμα 22. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Βοιωτία
Σχήμα 23. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Φωκίδα
Σχήμα 24. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Φθιώτιδα
Σχήμα 25. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Ευρυτανία
Μειωμένος σε σχέση με την Κυριακή ήταν ο αριθμός των κρουσμάτων και στα Ιωάννινα με 9 κρούσματα τη Δευτέρα (Σχήμα 26), που έχοντας προ ημερών ξεπεράσει το όριο της κόκκινης περιοχής, όπως είχαμε προβλέψει (είχε τοποθετηθεί στις 10-11 Μαρτίου), τις τελευταίες ημέρες παρατηρήθηκε έντονη ανοδική διακύμανση, οπότε τα Ιωάννινα διανύουν ένα επιπλέον ανοδικό κύμα, το οποίο παρά την αποκλιμάκωση του, θα συντελέσει ώστε να παραμείνουν στις κόκκινες περιοχές και μετά τα τέλη Απριλίου, άρα χρειάζεται προσοχή στην εφαρμογή των μέτρων αναχαίτισης της επιδημίας. Αντίθετα, σταθεροποίηση παρατηρείται στην Θεσπρωτία καθώς τη Δευτέρα εντοπίστηκαν 3 κρούσματα (Σχήμα 27) με τη συνολική πορεία να είναι πτωτική με διακυμάνσεις. Αύξηση παρατηρήθηκε στην Άρτα με 2 κρούσματα (Σχήμα 28), όπου υπήρξε μια ανοδική τάση λίγων ημερών μέχρι να ξανακινήσει η πτωτική πορεία που παρατηρείται τώρα. Στην Πρέβεζα παρατηρήθηκε αύξηση με 2 κρούσματα τη Δευτέρα, με τη συνολική πορεία να διανύει ένα ανοδικό κύμα το οποίο αναμένουμε να αποκλιμακωθεί γρήγορα στις επόμενες ημέρες (Σχήμα 29).
Σχήμα 26. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στα Ιωάννινα
Σχήμα 27. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στα Θεσπρωτία
Σχήμα 28. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στα Άρτα
Σχήμα 29. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Πρέβεζα
Όσον αφορά στις πόλεις της Βορείου Ελλάδας, αύξηση κρουσμάτων σε σχέση με την Κυριακή παρουσιάζεται στην Κοζάνη με 17 κρούσματα τη Δευτέρα (Σχήμα 32), στα Γρεβενά με 5 κρούσματα (Σχήμα 38), στο Κιλκίς με 15 κρούσματα (Σχήμα 35), στην Καστοριά με 10 κρούσματα (Σχήμα 40), στην Ημαθία με 15 κρούσματα (Σχήμα 30) και στην Καβάλα με 29 κρούσματα (Σχήμα 45). Αντίθετα καθοδική είναι η πορεία της πανδημίας στην Πέλλα με 18 κρούσματα (Σχήμα 31), στη Φλώρινα με 1 κρούσμα (Σχήμα 33), στις Σέρρες με 6 κρούσματα (Σχήμα 39), στην Χαλκιδική με 5 κρούσματα (Σχήμα 41) και στην Πιερία με 7 κρούσματα (Σχήμα 37). Στην Κοζάνη η πορεία της πανδημίας φαίνεται να αποκλιμακώνεται πλέον από το έντονα ανοδικό κύμα των προηγουμένων εβδομάδων όπως η Καστοριά, αλλά και το Κιλκίς. Παρά την εφαρμογή των περιοριστικών μέτρων η αποκλιμάκωση είναι αργή στη Χαλκιδική, και προβλέπεται να παραμείνει «κόκκινη» και μετά το τέλος του μήνα. Με βάση τα τωρινά δεδομένα, από τις περιοχές της Βορείου Ελλάδας περισσότερο ανησυχεί και πάλι η Καβάλα, στην οποία έχει διαμορφωθεί πολύ έντονα ανοδική τάση η οποία δείχνει σημάδια αποκλιμάκωσης τις τελευταίες 3 ημέρες. Η Πέλλα, στην οποία πλέον έχει επέλθει αποκλιμάκωση, οδεύει προς σταθεροποίηση.
Σχήμα 30. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Ημαθία
Σχήμα 31. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Πέλλα
Σχήμα 32. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Κοζάνη
Σχήμα 33. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Φλώρινα
Σχήμα 34. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Δράμα
Σχήμα 35. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στο Κιλκίς
Σχήμα 36. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Καβάλα
Σχήμα 37. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Πιερία
Σχήμα 38. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στα Γρεβενά
Σχήμα 39. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στις Σέρρες
Σχήμα 40. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Καστοριά
Σχήμα 41. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Χαλκιδική
Όσον αφορά τη Θράκη, στη Ροδόπη τη Δευτέρα εντοπίστηκαν 3 κρούσματα και η συνολική πορεία τείνει προς σταθεροποίηση (Σχήμα 42). Αυξημένος σε σχέση με την Κυριακή είναι ο αριθμός των κρουσμάτων και στην Ξάνθη με 10 κρούσματα τη Δευτέρα (Σχήμα 33), και συνολικά έχει διαμορφωθεί έντονη ανοδική τάση, η οποία όμως δείχνει έντονα σημάδια επιβράδυνσης. Ο Έβρος, με 14 κρούσματα (Σχήμα 44), παρουσιάζει αύξηση σε σχέση με την Κυριακή και αναμένουμε να επανέλθει σε σταθεροποιητική τροχιά τις επόμενες ημέρες, αφού διανύσει ένα ανοδικό κύμα, που θα τον κρατήσει στις κόκκινες περιοχές και μετά τα τέλη Απριλίου.
Σχήμα 42. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Ροδόπη
Σχήμα 43. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Ξάνθη
Σχήμα 44. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στον Έβρο
Στο Ηράκλειο, όπου εντοπίστηκαν 23 κρούσματα τη Δευτέρα, παρατηρείται μείωση σε σχέση με την Κυριακή (Σχήμα 45). Λόγω των έντονων διακυμάνσεων που σημειώνονται στην πορεία της πανδημίας ως αποτέλεσμα του πολύ μεγάλου αριθμού φορέων του μεταλλαγμένου στελέχους Β.1.1.7, το Ηράκλειο έχει μεγάλη διασπορά του ιού και αυτή η δυναμική σίγουρα θα καθυστερήσει τον αποχαρακτηρισμό της περιοχής ως κόκκινη και μετά τα τέλη Απριλίου. Στα Χανιά με 9 κρούσματα τη Δευτέρα (Σχήμα 46) έχουμε μείωση σε σχέση με την Κυριακή, και δεν προβλέπεται άμεση περαιτέρω αποκλιμάκωση. Μείωση κρουσμάτων παρατηρείται στο Ρέθυμνο με 6 κρούσματα, στο οποίο έχει διαμορφωθεί έντονα ανοδική τάση (Σχήμα 47). Στο Λασίθι τη Δευτέρα παρατηρείται αύξηση σε σχέση με την Κυριακή, καθώς εντοπίστηκαν 5 κρούσματα, και παρατηρούνται πολύ έντονες διακυμάνσεις (Σχήμα 48) περί του ορίου της κόκκινης περιοχής.
Σχήμα 45. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στο Ηράκλειο
Σχήμα 46. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στα Χανιά
Σχήμα 47. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στο Ρέθυμνο
Σχήμα 48. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στο Λασίθι
Στη Λέσβο τη Δευτέρα, εντοπίστηκαν 5 κρούσματα (Σχήμα 49) και η συνολική πορεία των τελευταίων ημερών υποδεικνύει την πτωτική πορεία (έστω και με διακυμάνσεις) που αναμέναμε. Στην Κέρκυρα με 2 κρούσματα τη Δευτέρα (Σχήμα 50) παρατηρείται μείωση σε σχέση με την Κυριακή, και το ανοδικό κύμα των τελευταίων ημερών συνεχίζει την αποκλιμάκωση, όπως είχαμε προβλέψει. Στη Χίο με 1 κρούσμα (Σχήμα 51), παρατηρείται μείωση κρουσμάτων σε σχέση με την Κυριακή. Η συνολική πορεία παραμένει καθοδική και η Χίος έχει πλέον εξέλθει από το όριο της κόκκινης περιοχής. Στη Θάσο, όπου τη Δευτέρα εντοπίστηκαν 2 κρούσματα (Σχήμα 52), η συνολικά έντονα ανοδική τάση φαίνεται ότι αρχίζει να κάμπτεται και να εισέρχεται σε ισχυρή αποκλιμάκωση, οπότε και αναμένεται να εξέλθει από τις κόκκινες περιοχές στις επόμενες ημέρες.
Σχήμα 49. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Λέσβο
Σχήμα 50. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Κέρκυρα
Σχήμα 51. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Χίο
Σχήμα 52. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Θάσο
Συμπεράσματα:
Με τα αποτελέσματα της Δευτέρας, διαφαίνεται κάμψη στον αριθμό των ασθενών σε κρίσιμη κατάσταση (διασωληνομένοι σε ΜΕΘ), η οποία θα εκφραστεί σύντομα και στον αριθμό των θανάτων. Οι προβλέψεις αυτές συνάδουν με τις προσομοιώσεις του μοντέλου CORE, όπως και ο αριθμός των κρουσμάτων, μετά και τις επικαιροποιημένες προβλέψεις προ 40 ημερών, όπου ελήφθη υπόψιν η μεγαλύτερη διασπορά των μεταλλαγμένων και ταχύτερα μεταδιδόμενων στελεχών. Σε πανελλαδικό επίπεδο ο κυλιόμενος εβδομαδιαίος μέσος όρος του δείκτη θετικότητας διαμορφώθηκε στο 4,9% (η ημερήσια τιμή τη Δευτέρα είναι 5,9%) ενώ ο κυλιόμενος εβδομαδιαίος μέσος όρος του πραγματικού αριθμού αναπαραγωγής Rt (δηλαδή ο αριθμός των ατόμων που ένας φορέας μπορεί να επιμολύνει) διαμορφώθηκε στο 0,93 (τιμές του Rt κάτω από τη μονάδα υποδηλώνουν καθαρή μείωση της διασποράς του ιού στην κοινότητα). Η ταυτόχρονη μείωση και των δύο δεικτών, που παρατηρήθηκε τις προηγούμενες ημέρες και συνεχίζεται και αυτή την εβδομάδα, υποδηλώνει την κάμψη της ανοδικής τάσης στο σύνολο της χώρας.
Η ήπια αναχαίτιση του 3ου κύματος που παρατηρείται, οφείλεται σε ένα συνδυασμό παραμέτρων, οι οποίες είναι η συνέχιση του lockdown, η χρήση των self-test, η αύξηση του αριθμού των τεστ από τον ΕΟΔΥ, γεγονός που συντελεί στην απομάκρυνση από τις αλυσίδες μετάδοσης των ασυμπτωματικών και προσυμπτωματικών φορέων, η προοδευτική βελτίωση του καιρού και σε μικρότερο βαθμό η πρόοδος των εμβολιασμών, η σημασία των οποίων στον έλεγχο της πανδημίας θα αρχίσει να είναι πιο εμφανής από το τέλος του επόμενου μήνα. Όμως, με δεδομένο το άνοιγμα του λιανικού εμπορίου και των Λυκείων, είναι ακόμα πιο σημαντική η τήρηση των μέτρων, ενώ ύψιστης σημασίας στις επόμενες εβδομάδες θα αποδειχθεί η ορθή και μαζική εφαρμογή των self-test, με ταυτόχρονη αύξηση της ιχνηλασίας των επαφών των ανιχνευθέντων ως θετικοί και καραντίνα 14 ημερών για τους συμπολίτες μας που θα επιβεβαιωθεί ότι είναι θετικοί στην μόλυνση με SARS-CoV-2 ακόμη και αν είναι ασυμπτωματικοί. Δεδομένου ότι τελικά ο αριθμός των self-test που πραγματοποιούνται ημερησίως δεν έχει φθάσει στα επιθυμητά νούμερα στα οποία βασίζονται οι προβολές που παρουσιάζονται στην παρούσα τεχνική έκθεση μέχρι το Πάσχα, μόλις έχουμε νεώτερα για τον ακριβή αριθμό τους και τη συχνότητα εκτέλεσης αυτών, θα επαναεπικαιροποιήσουμε τις προβλέψεις μας. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι στην Αθήνα τις τελευταίες ημέρες παρατηρήθηκαν συρροές, οι πιθανές επιπτώσεις των οποίων θα αποτυπωθούν στις επόμενες ημέρες. Τέλος, πολύ ισχυρές επιφυλάξεις έχουμε για το σχετικά πρόωρο άνοιγμα της εστίασης που αποφασίστηκε για τις 3 Μαΐου, καθώς και το άνοιγμα των μεγάλων εμπορικών κέντρων από τις 24 Απριλίου, και που θα μπορούσαν να συντελέσει σε προσωρινή αναστροφή της διαφαινόμενης σταθεροποιητικής/πτωτικής πορείας προς το τέλος του Μαΐου. Επιπλέον πρέπει να γίνει εντελώς καθαρό ότι το πρόωρο άνοιγμα της εστίασης θα συντελέσει σε αύξηση των επαφών (και άρα της μεταδοτικότητας), και όχι σε αποσυμπίεση των εικόνων συνωστισμού που παρατηρούμε τις τελευταίες ημέρες κυρίως σε περιοχές της Αθήνας, δεδομένου ότι η εστίαση θα δώσει την ευκαιρία αύξησης των επαφών σε ηλικιακές ομάδες που τώρα βρίσκονται εκτός των ηλικιών που συγχρωτίζονται. Καθοριστικότατη για την αποφυγή της αναστροφής της καλής πορείας παρά τα προαναφερθέντα ανοίγματα είναι η εντατικοποίηση των self-test, η σημαντικότητα και η αποτελεσματικότητα των οποίων έχει ήδη φανεί τις τελευταίες 2 εβδομάδες. Εάν αυτά πραγματοποιηθούν στο βαθμό και με τον τρόπο που προβλέπεται, η συνολική πορεία αποκλιμάκωσης της πανδημίας θα συνεχιστεί με μικρές διακυμάνσεις.
Παρά την εφαρμογή οριζόντιων μέτρων ανάσχεσης της πανδημίας που εφαρμόσθηκαν από τα τέλη Οκτωβρίου, η πορεία της τελευταίας διαφοροποιείται από περιοχή σε περιοχή. Οι παραπάνω παρατηρήσεις τείνουν στο συμπέρασμα ότι η διαχείριση του υγειονομικού κινδύνου θα πρέπει να συνεχίσει να εξετάζεται σε τοπικό επίπεδο. Πλέον προβληματίζουν πέρα από την Αττική και τη Θεσσαλονίκη, η Αχαΐα, η Αρκαδία, η Ηλεία, η Αργολίδα, η Κορινθία, η Εύβοια, η Βοιωτία, η Λάρισα, η Μαγνησία, τα Ιωάννινα, η Κοζάνη, η Χαλκιδική, η Καστοριά, η Καβάλα, η Πέλλα, οι Σέρρες και η Πέλλα, η Ξάνθη, η Θάσος, το Ηράκλειο, τα Χανιά, και το Ρέθυμνο. Ανάγκη αυξημένης επιτήρησης έχουν η Φθιώτιδα, η Ευρυτανία, η Καρδίτσα, τα Τρίκαλα, η Πιερία, η Δράμα, η Φλώρινα, το Κιλκίς, τα Γρεβενά, η Ημαθία, η Ροδόπη, ο Έβρος και το Λασίθι, που έχουν διακυμάνσεις κοντά στο όριο της κόκκινης περιοχής.
Συνολικά, τα τεστ ανίχνευσης θα πρέπει να φτάσουν τουλάχιστον στα 120.000 και να δίνεται έμφαση στοχευμένα στις περιφερειακές ενότητες στις οποίες η δυναμική της διασποράς φαίνεται να είναι ανησυχητική για 1-2 ημέρες ώστε να ανιχνεύονται οι ασυμπτωματικοί και προσυμπτωματικοί φορείς και να σπάει η αλυσίδα μετάδοσης βάζοντάς τους σε καραντίνα.
Λόγω της ανησυχίας που εγείρει η παρουσία στην κοινότητα των μεταλλαγμένων στελέχους του SARS-CoV-2 (κυρίως η βρετανική και η νοτιοαφρικανική μετάλλαξη, και από το Σάββατο και η ινδική μετάλλαξη Β.1.1.318) και προκειμένου να περιορίσουμε ή τουλάχιστον να καθυστερήσουμε την ευρεία διασπορά τους, προτείνουμε τα ακόλουθα μέτρα πριν συζητηθεί το περαιτέρω άνοιγμα εκπαιδευτικών και οικονομικών δραστηριοτήτων:
– πιστή εφαρμογή του ήδη υπάρχοντος νομοθετικού πλαισίου για την τηλεργασία (όσο το δυνατόν περισσότερο, αλλά τουλάχιστον 50%) ή ακόμη και αύξηση του ελάχιστου ορίου τηλεργασίας στο 75% όπου αυτό είναι δυνατόν τόσο από δημόσιους όσο και ιδιωτικούς φορείς – είναι απαραίτητο να υπάρξει άμεσα πολύ μεγαλύτερος έλεγχος της εφαρμογής της σχετικής ΚΥΑ από όλους τους εργοδότες του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα. Τα στοιχεία της Δευτέρας δείχνουν ότι το επίπεδο τηλεργασίας στον ιδιωτικό τομέα ανέρχεται οριακά στο 25%. Υπάρχει άμεση ανάγκη για επιτήρηση της εφαρμογής της σήμερα ισχύουσας νομοθεσίας και για την περαιτέρω ενίσχυσή της.
– αύξηση του αριθμού των δοκιμών (συμπεριλαμβανομένων τόσο των δοκιμών RT-PCR όσο και των ταχέων δοκιμών που βασίζονται σε αντιγόνα) σε βιομηχανικές και βιοτεχνικές εγκαταστάσεις και γενικά σε χώρους εργασίας με μεγάλη πιθανότητα συγχρωτισμού λόγω της φύσης της παραγωγικής διαδικασίας.
– αύξηση του αριθμού των δοκιμών (συμπεριλαμβανομένων τόσο των δοκιμών RT-PCR όσο και των ταχέων δοκιμών που βασίζονται σε αντιγόνα) σε ιδρύματα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης τόσο για το διδακτικό προσωπικό όσο και για τους μαθητές (ειδικά αυτά του λυκείου για όσα λύκεια έχουν ήδη ανοίξει ή πρόκειται να ανοίξουν)
– αύξηση του αριθμού των δοκιμών στους εργάτες γης που έρχονται στη χώρα από τα βόρεια σύνορα
– συνταγογράφηση των τεστ και διάθεσή τους από φαρμακεία για προώθηση του αυτό-ελέγχου
– μείωση του αριθμού των μαθητών στους 17 ανά τάξη σε όλες τις βαθμίδες της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με οργάνωση των μαθημάτων σε 2 βάρδιες, εναλλάξ μαθήματα ή και υβριδικά μαθήματα με συνδυασμό διά ζώσης εκπαίδευσης και τηλεκπαίδευσης
– χρήση συσκευών καθαρισμού αέρα (συσκευές απολύμανσης και φιλτραρίσματος αέρα) σε σχολικές αίθουσες με πάνω από 17 μαθητές, στα καταστήματα λιανικού εμπορίου, σε μέσα μαζικής μεταφοράς, στην ακτοπλοϊα, σε εστιατόρια και σε δημόσιους κλειστούς χώρους. Αυτό θα συντελέσει σε μείωση κατά 20-25% του συνολικού ρυθμού μετάδοσης (καθώς η αερομεταφερόμενη μετάδοση αντιπροσωπεύει πάνω από το 25-30% του συνόλου).
– Να γίνει αύξηση του ποσοστού εμβολιασμού στο μέγιστο δυνατό επίπεδο, για να χρησιμοποιηθεί ως ενεργός έλεγχος της δυναμικής της πανδημίας και να δημιουργηθεί τεχνητή ανοσία σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Μετά το πέρας του εμβολιασμού ευπαθών ομάδων η έρευνά μας έχει καταδείξει ότι στοχευμένος εμβολιασμός επαγγελματικών ομάδων ανεξάρτητα ηλικίας που έρχονται σε περισσότερες ενεργές επαφές λόγω της φύσης της εργασίας τους θα μπορούσε να μειώσει κατά 70.000 τα ενεργά κρούσματα στον ελληνικό πληθυσμό μέχρι το τέλος Ιουνίου. Τέτοιες επαγγελματικές ομάδες θα ήταν με προτεραιότητα οι εργαζόμενοι στον τουρισμό και τα καταλύματα, στην εστίαση, στο λιανικό εμπόριο, στην εκπαίδευση, στις μεταφορές, και στην παροχή υπηρεσιών.
– Σχετικά με το άνοιγμα των συνόρων σε τουριστικές ροές, αυτό θα πρέπει να συνοδευτεί με τα παρακάτω μέτρα:
α) εργαστηριακός έλεγχος των ταξιδιωτών τουλάχιστον 48 ώρες πριν την αναχώρηση με δυνατότητα επανάληψης του ελέγχου 7 ημέρες από την άφιξή τους στη χώρα
β) πιστοποιητικό ανάρρωσης από την Covid-19 με ημερομηνία μέχρι 6 μήνες πριν την άφιξή τους στη χώρα.
γ) δυνατότητα αυξημένου αριθμού rapid test στα τουριστικά θέρετρα της χώρας και όχι μόνο στις πύλες εισόδου.
Αν θέλουμε να συνδυάσουμε τη χρηστή διαχείριση του υγειονομικού κινδύνου από την COVID-19 με την εύρυθμη λειτουργία της οικονομίας και της κοινωνίας, είναι κρίσιμο να προετοιμάζουμε κατάλληλα τους χώρους εργασίας, εκπαίδευσης, τα μέσα μαζικής μεταφοράς σε επίπεδα υποδομής ώστε να μπορούν να λειτουργήσουν με αυξημένη ασφάλεια και να μην στηριζόμαστε μόνο στα μέτρα περιορισμού δραστηριοτήτων. Ο περιορισμός δραστηριοτήτων και το lockdown είναι τα τελικά μέτρα που παίρνουμε όταν πρέπει να περιορίσουμε την επέκταση της διασποράς του SARS-CoV-2 δραστικά, δεν μπορεί να είναι τα πρώτα μέτρα που παίρνουμε.
